تجارت الکترونیکی - تکنیکهای اجرایی تبلیغات اینترنتی

تبلیغات از طریق رسانه‌های مختلفی از قبیل روزنامه ، مجله ، تلویزیون ، رادیو و ... انجام می‌پذیرد . اما در سالهای اخیر رسانه‌ای جدید ، یعنی اینترنت ، به جمع رسانه‌های مورد استفاده تبلیغات اضافه شده است . تبلیغات در اینترنت گاهی اوقات به تبلیغات تعاملی ، تبلیغات شبکه‌ای ، تبلیغات آن‌لاین یا تبلیغات اینترنتی اطلاق می‌شود .
(2005 yang)
تبلیغات اینترنتی به استفاده از اینترنت به عنوان یک کانال و وسیله ارتباطی برای ارسال تبلیغات در محیط وب اشاره دارد

(2002Gao) ...........

  تجارت الکترونیکی - تکنیکهای اجرایی تبلیغات اینترنتی  

تبلیغات از طریق رسانه‌های مختلفی از قبیل روزنامه ، مجله ، تلویزیون ، رادیو و ... انجام می‌پذیرد . اما در سالهای اخیر رسانه‌ای جدید ، یعنی اینترنت ، به جمع رسانه‌های مورد استفاده تبلیغات اضافه شده است . تبلیغات در اینترنت گاهی اوقات به تبلیغات تعاملی ، تبلیغات شبکه‌ای ، تبلیغات آن‌لاین یا تبلیغات اینترنتی اطلاق می‌شود .
(2005 yang)
تبلیغات اینترنتی به استفاده از اینترنت به عنوان یک کانال و وسیله ارتباطی برای ارسال تبلیغات در محیط وب اشاره دارد
(2002Gao) .
منظور از تبلیغات اینترنتی نمایش دادن نامها و علائم تجاری ، شعارها و تصاویر تبلیغاتی در سایتهای پر بیننده اینترنت است ، به نحوی که به تحقق اهداف عمومی تبلیغات کمک نماید و کاربران ( مخاطبان ) را به سایت مورد نظر آگهی دهنده هدایت کند . تبلیغ کنندگان در اینترنت می‌توانند بطور مولتی مدیا اطلاعاتی شامل : تصاویر، صدا ، فیلم و انیمیشن را که همه آنها به راحتی قابل تغییر هستند ارائه نمایند (Minaoli 2003 ,  etal) .
تاریخچه تبلیغاتی اینترنتی :
با شروع فعالیتهای تجاری در اینترنت ، تبلیغات اینترنتی نیز پا به عرصه گذاشت . به نظر می‌رسد اولین شیوه برای تبلیغ ، استفاده از پست الکترونیک بوده باشد . اما با اضافه شدن فن‌آوری وب به اینترنت ، تبلیغات اینترنتی به شکل امروزی آن آغاز گردید . در سال 1994 اولین بنر تبلیغاتی که امروز معمول‌ترین و مشهور‌ترین مدل تبلیغ در اینترنت است ، در پایگاه اینترنتی هات‌وایر به کار گرفته شد . زمانی که هات‌وایر متوجه شد که برای تبلیغات می‌بایست فضای محدودی را در نظر گرفت ، بنرهای تبلیغاتی بوجود آمدند . در آن زمان 14 طراح تبلیغاتی مبلغی معادل 30،000 دلار برای نمایش 12 هفته‌ای تبلیغات خود پرداختند ( 1999 , Kayeetall ) . از این سال به بعد بود که تبلیغات اینترنتی به عنوان تکنیکی موثر و کارا برای تبلیغات مورد توجه بازاریابان قرار گرفت . به مرور زمان انواع جدیدی از مدل‌های تبلیغات در اینترنت شکل گرفتند و میزان هزینه‌های تبلیغاتی به طور مداوم افزایش پیدا کرد . به طوری که از میزان 55 میلیون دلار در سال 1995 به 270 میلیون دلار در سال 1996 ، 940 میلیون دلار در سال 1997 ، 2 میلیارد دلار در سال 1998 و 5 میلیارد دلار در سال 1999 رسید . همچنین بر اساس آمار منتشره در موسسه تبلیغات تعاملی که یکی از معروف ترین و معتبرترین موسسات در زمینه ارائه آمار و اطلاعات اینترنتی است ، میزان هزینه‌های تبلیغات اینترنتی در سالهای 2000، 2001 ، 2002 ، 2003 ، به ترتیب برابر با 087/8 ، 010/6 و 267/7 میلیارد دلار بوده است . در جدول زیر به برخی از اتفاقات مهم صنعت تبلیغات اینترنتی اشاره شده است :

برخی از وقایع مهم صنعت تبلیغات اینترنتی

تاریخ وقایع مهم

نوامبر 1993: کانال سی.ان.ان (CNN) تبلیغات اینترنتی را معرفی نمود.

اکتبر 1994: هات وایر اولین تبلیغ اینترنتی متعلق به AT & T و اسپرینت (sprint) را در سایت خود قرار داد.

مارس 1995: راگو (Ragu) که اولین بسته نرم‌افزاری برای ایجاد سایت است معرفی شد.

جولای 1995: موسسه تحقیقاتی فارستر (forrester) گزارش نمود که هزینه صرف شده برای تبلیغات اینترنتی در سال 1995 به رقم 37 میلیون دلار رسیده است.

اکتبر 1995: شرکت پاپی تیسون (Poppe Tyson) واحد فروش تبلیغات اینترنتی خود را به شرکت دابل کلیک (Double Clik) تبدیل نمود.

ژانویه 1996: مایکروسافت 200،000 دلار بعنوان اسپانسر سایت باول (Super Bowl) پرداخت کرد.

مه 1996: آی ویلیج (ivilage) مبلغ 800،000 دلار از تبلیغات اینترنتی کسب درآمد کرد . آی ویلیج (ivilage) مبلغ 800،000 دلار از تبلیغات اینترنتی

اکتبر 1996 : شرکت کاسی (CASIE) اولین راهنمای تبلیغات تحت وب را معرفی نمود.

ژانویه 1997 : شرکت هیولت پاکارد (Hewlett-packard) اولین بنر تعاملی را معرفی کرد.

(cliff et al , 1998)

روند تبلیغات اینترنتی در دنیا :
تبلیغات اینترنتی از زمان پیدایش ( سال 1994 ) تا کنون شاهد رشد بسیار زیادی بوده است . بطوریکه حجم درآمد تبلیغات اینترنتی  از رقم 267 میلیون دلار در سال 1996 به رقم 8087 میلیو ن دلار در سال 2000 رسیده است . ولی در بین سالهای 2001 و 2003 این صنعت شاهد رشد منفی بوده است . روند رشد در سال 2004 تغییر جهت داده و دوباره شاهد رشد مثبتی در این صنعت می‌باشیم . درآمد تبلیغات اینترنتی در سال 2006 به حدود 17 میلیارد دلار رسید . نمودار زیر رشد درآمد تبلیغات اینترنتی را در خلال سالهای 2000 تا نیمه اول سال 2007 نشان می‌دهد .

میزان استقبال از تبلیغ در اینترنت در صنایع مختلف به یک اندازه نبوده است . در این میان محصولات مصرفی بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند و کمترین سهم نیز به صنایع بهداشتی و پزشکی تعلق داشته است . در نمودار درصد درآمد تبلیغات اینترنتی بر اساس گروه اصلی در بازار صنعتی و مصرفی ، در سالهای 2006 و 2007 با یکدیگر مقایسه شده‌اند .

ابعاد تبلیغات اینترنتی: تبلیغات اینترنتی ابعاد مختلفی را شامل می شود که این ابعاد در مدل زیر خلاصه گردیده اند:

1. مدلهای کسب و کار به یک ایده تجاری و برنامه استراتژیک در مورد نحوه به دست آوردن پول برای یک کسب وکار اشاره دارد .تبلیغ اینترنتی موثر می‌بایست دارای مدل کسب و کار مناسبی باشد که موجب موفقیت آن کسب و کار شود . از جمله مدلهای کسب و کار تبلیغات اینترنتی می‌توان به امور زیر اشاره
   کرد :
   1-1) مدل کسب و کار مبتنی بر محتوا :

بر اساس این مدل از کسب وکار ، ناشران اینترنتی می‌بایست با ارائه محتوای ارزشمند و مهم برای مخاطبین خود ، ترافیک سایت خود را افزایش دهند . تلاش اصلی مدیران سایتها در این مدل می‌بایست معطوف به فراهم آوردن مطالب جالب برای افزایش ترافیک سایت شود .

1-2) مدل مبتنی بر ارائه خدمات متنوع اینترنتی :

در این روش ناشران اینترنتی ، خدمات متنوعی را برای مخاطبین فراهم می‌آورند که از آن جمله می‌توان به فراهم آوردن امکان استفاده از پست الکترونیک ، اتاقهای گفتگو و یا پیغام‌ رسان‌ها اشاره کرد . در این روش میزان موفقیت سایت به کیفیت خدمات ارائه شده بستگی دارد ، چرا که تعداد استفاده کنندگان از این خدمات با میزان کسب درآمد تبلیغاتی این شرکتها رابطه مستقیم دارد . از سایتهای معروف در این زمینه می‌توان به آ.او.ال اشاره نمود .

1-3) مدل مبتنی بر فراهم آوردن امکان جستجوی سایتهای مختلف :

سایتهای مبتنی بر این مدل با فراهم آوردن امکان جستجو در میان سایتهای گوناگون و طبقه‌بندی آن سایتها بر اساس محتوا ، خدماتی را به کسانی که در جستجوی موضوع یا مطلب خاصی می‌باشند ارائه می‌نمایند . از زمره سایتهای بسیار معروف در این گروه می‌توان یاهو و گوگل و لایکوس را نام برد .

1-4) مدل مبتنی بر ارائه خدمات تبلیغاتی :

شرکتهای این گروه به کسانی که مایل هستند در اینترنت تبلیغ نمایند ، خدماتی را ارائه می‌دهند . این خدمات شامل طراحی تبلیغ و کمک به یافتن مکان مناسب جهت نمایش تبلیغ می‌باشد . بسیاری از این شرکتها حتی خدمات ردگیری تبلیغات و نیز اندازه‌گیری‌های مربوط به اثربخشی آن تبلیغات را نیز انجام می‌دهند . از جمله شرکتهای این گروه می‌توان از دابل کلیک نام برد .

1-5) مدل مبتنی بر شبکه تبلیغاتی :

شرکتهای این گروه فضاهای ناشران اینترنتی را در معرض خرید تبلیغ‌دهندگان قرار می‌دهند و پس از خرید یا اجاره آن فضاها از سوی شرکت تبلیغ‌دهندگان ، درصدی را بعنوان حق‌العمل دریافت می‌نمایند . اد آتلت از جمله این شرکتها می‌باشد .

1-6) مدل مبتنی بر تجارت تبلیغاتی :

2) اشکال مختلف تبلیغات اینترنتی ( تکنولوژی تبلیغات ) :

2.1.  بنرها :
بسیاری از ابزارهای معرفی بر روی اینترنت نظیر موتورهای جستجو ، مکانیزم‌هایی هستند که بر اساس تقاضای اولیه کاربران اینترنت عمل می‌کنند . این ابزارها فقط هنگامی کاربران را به وب سایت خاصی هدایت می‌نمایند که فعالانه در جستجوی سایت ، خدمات یا محصولات خاصی باشند . به عبارت روشنتر اگر برای جلب مشتری تنها به این ابزارها اکتفا شود ، شرکت باید به انتظار مشتری بنشیند و منتظر باشد تا مشتری از میان عرضه‌کنندگان متعدد کالاها و خدمات مشابه ، نام آن را انتخاب کند . طبیعی است اگر نام شرکت برای مشتری نا آشنا باشد یا در بازاری پر رقابت فعالیت کند یا نام آن در رده‌های پایین صفحات نتیجه جستجو ، یا انتهای فهرستها درج شده باشد ، از این ابزارها بهره چندانی حاصل نمی‌شود . در این مواقع ، قبل از آنکه رقبا مشتریان را جذب و شرکت را از بازار خارج کنند ، باید نام تجاری و محصول یا خدمات شرکت به مشتریان معرفی شوند  و منتظر نماند که مشتری به جستجوی شرکت و محصولات آن برآید . بنرهای تبلیغاتی بهترین وسیله برای این منظورند و ضمن معرفی نام تجاری و ایجاد نیاز برای کالا یا خدمات جدید ، می‌توانند مشتریان بالقوه را به خریداران بالفعل تبدیل نمایند .
بنر چیست ؟
بنر یک تصویر مستطیل شکل بر روی یک صفحه وب بمنظور اهداف تبلیغاتی است و معمولاً این امکان را فراهم می‌آورد که بتوان با کلیک نمودن بر روی آن اطلاعات بیشتری را بدست آورد . بنرها به دو شکل ثابت و متحرک طراحی می‌شوند ( 2000 Chaffey ) به عبارت دیگر ، بنر پیامی است که به شکلی هنری ، شامل تصاویر و متون زیبای ثابت یا متحرک ، در قسمتی از صفحات وب سایتها ظاهر می‌شود و بینندگان را به سایت آگهی دهنده هدایت می‌نماید . بنرها را می‌توان به صورت ثابت ، چرخشی ، یا از طریق سیستمهای مدیریت پخش آگهی روی صفحات وب قرار داد . در حالتی که بنرها از طریق سیستم مدیریت بنر پخس می‌شوند ، مدیریت سیستم ، آگهی دهنده و پخش کننده آگهی می‌توانند بر چگونگی پخش بنرها نظارت و آن را اداره کنند . سیستمهای مدیریت پخش بنر ، این نوع تبلیغات را از صورت غیر حرفه‌ای خارج و آن را در سطحی گسترده ، نظارت پذیر و حرفه‌ای مطرح می‌کنند . بنرها بدلیل هزینه کم در طراحی ، از متداول‌ترین اشکال تبلیغات اینترنتی به شمار می‌آیند .
انواع بنر :

1. بنر ثابت : بنر ثابت به بنری اطلاق می‌شود که تبلیغ را به صورت یک تصویر و در اندازه‌ای ثابت ارائه می‌کند . از آنجا که این بنرها در بسیاری از سایتها نمایش داده می‌شوند ، نرخ رویت بالایی دارند ولی نرخ کلیک در آنها پایین است .
2. بنر پویا : بنرهایی هستند که از فن‌آوری انیمیشن در طراحی و ساخت آنها استفاده شده است . این نوع بنرها بدلیل برخورداری از انیمیشن نسبت به بنرهای ثابت غالباً نرخ کلیک بالاتری دارند .
3. بنر تعاملی : در این نوع بنرها که به تازگی بسیار مشهور شده‌اند ، برای کاربران این امکان را فراهم می‌کنند که ارتباط دوطرفه‌ای را با طراحان تبلیغ برقرار نمایند ؛ به عنوان مثال گزینه‌هایی را به منظور ورو د اطلاعات برای کاربران در نظر می‌گیرند و به تناسب اطلاعاتی که کاربران وارد می کنند ، پاسخهایی به آنها داده می‌شود . از بنر‌های تعاملی غالباً در خریدها ، ثبت نام‌های اینترنتی و مواردی از این قبیل استفاده می‌شود . در اغلب موارد بنرهای تعاملی با استفاده از HTML ، Java Script ، Java Applet   ساخته می‌شوند .

اشکال بنر :
امروزه بنرها اشکال ، اندازه‌ها و روش‌های ارائه استانداری دارند . بنر استاندارد معمولاً 468 پیکسل ( 5/16 سانتی متر ) پهنا و 60 پیکسل  ( 1/2  سا‌نتی متر ) ارتفاع دارد و معمولاً در بالای صفحات وب قرار می‌گیرد . بنرهای کوچکتر ، که به بنر ً بند انگشتی ً یا  ً تمبر پستی ً معروفند ، معمولاً در نقاط دیگر ( حاشیه راست یا چپ ) صفحه جای داده می‌شوند  .
نحوه کارکرد بنر :
آیا میدانید بنرها چگونه کار می‌کنند و چگونه می‌توانید از طریق آنها منفعت کسب کنید ؟ برای پاسخگویی به این سئوالات ابتدا باید اصطلاحاتی را تعریف نمائیم :
Page views یا page impressions   یعنی تعداد دفعاتی که یک صفحه در داخل وب سایت نمایش داده می‌شود .
Bannerview یعنی تعداد دفعاتی که یک بنر در وب سایت نمایش داده می‌شود .
Clickthrough یعنی تعداد دفعاتی که بازدیدکننده  وب سایت روی یک بنر خاص کلیک کرده است و به وب سایت مربوط به آن بنر برای اطلاعات بیشتر هدایت شده است ( 2000 ، Chaffey et al )  .
Clickthrough rate(CTR) یعنی نسبت تعداد بنرهای دیده شده در مقابل تعداد دفعاتی که بازدیدکنندگان روی وب سایت شرکت کلیک کرده‌اند . CTR بر اساس درصد بیان می‌شود ، بنابراین معنی 1% = CTR این است که برای هر 1000 بار نمایش بنر ، 10 بازدیدکننده روی سایت شرکت کلیک کرده‌اند ( 2000 ، Chaffey et al ) .
( ROS ) RunOfSite به معنی اینکه یک تبلیغات بنری ، در هر صفحه از یک وب‌سایت نمایش داده می‌شود یا اینکه در یک طبقه‌بندی خاصی از یک وب سایت نمایش داده می‌شود یا فقط هنگامی که یک کلمه کلیدی خاص در یک موتور جستجو وارد گردد به نمایش در می‌آید . (2000 ،l Chaffey et a ) .
هر کسی که برای تبلیغات یا واحد بازاریابی هزینه می‌کند می‌داند که تبلیغات در حجم زیاد یک بازی اعداد است . هر چقدر بیشتر و مکرراً پیام شما دیده یا شنیده شود ، بیشتر مصرف کننده یا مشتری برای خرید محصولات یا خدماتتان به سراغ شما خواهد آمد .تبلیغات بنری یک بازی اعداد هستند . CTR استاندارد برای تبلیغات آنلاین حدود 5% است . ولی به نظر نمی‌رسد که5% شرکتی را برای درج بنر بعنوان تبلیغات جذب کند . اما ، راههایی برای افزایش CTR برای هر بنر وجود دارد . بهترین راه ، تبلیغات بنری اختصاصی برای یک سری از مخاطبان محدود است ، یک مخاطب که دنبال یک کالا یا سرویس خاص می‌گردد . مخاطبین زیاد می‌تواند CTR شما را به اندازه 2 الی 3% افزایش دهد یا اینکه ترافیک وب سایت را تا حد زیادی بالا ببرد . یک هدف خیلی مهم دیگر از تبلیغات بنری جا انداختن نام تجاری است . بنر تبلیغاتی باید مجموعه‌ای از لوگو ، رنگ و شعار تبلیغاتی شرکت باشد . بعضی اوقات فقط شعار تبلیغاتی کافی است ولی بعضی اوقات باید یک پیشنهاد خاص یا یک محصول خاص در بنر آورده شود . هر چقدر بیشتر بازدیدکنندگان بنرهای شرکت را ببینند ، بیشتر اسم و نوع محصولات وخ دمات آن برایشان آشنا خواهد شد ودر نتیجه بیشتر در آینده برای خرید محصولات یا خدماتتان به سراغ آن خواهند رفت .
برخی مزایای تبلیغات از طریق بنر :
مزیت مهم بنر این است که به صورت فعال عمل می‌کند و مشتری را به سایت آگهی دهنده می‌کشاند . تهیه بنر به سرعت و با هزینه کم امکان‌پذیر است و در طراحی آن می‌توان از جاذبه‌ها و تکنیکهای مختلف مانند گرافیگ ، عکس و انیمیشن استفاده کرد . بعلاوه به کمک سیستمهای خودکار تحت وب ، نظارت و مدیریت پخش بنر بسیار دقیق و آسان است . با استفاده از این سیستمها آگهی دهنده میتواند در هر لحظه به صورت online به اطلاعاتی نظیر تعداد پخش بنر ، تعداد کلیک روی  هر بنر ، تاریخ ، زمان و حتی کشور فرد کلیک کننده دست یابد و پس از مدت کوتاهی ( معمولاً چند ساعت ) بر اساس نتایج بدست آمده تبلیغات را به نحوی  که بهترین نتیجه را حاصل کند تغییر دهد . بعلاوه در یک سیستم مدیریت پخش ، که سایتهای پخش کننده متعددی درآن عضویت دارند ، می‌توان با دسته‌بندی سایتهای پخش کننده آگهی مخاطبان را هدف‌گیری نمود . مثلاً  آگهی دهنده می‌تواند انتخاب کند که بنرهای او در سایتهای خبری ، هنری ، ورزشی ، تجاری و امثال آن پخش شود . در حقیقت سیستمهای مدیریت بنر اطلاعات کامل و امکانات متعددی را در اختیار آگهی دهندگان می‌گذارد که در هیچیک از رسانه‌های سنتی به این دقت و گستردگی قابل دسترس نیست .
2.2.  بنرهای دارای غنای رسانه‌ای :
این نوع از بنرها از تکنولوژی چند رسانه‌ای ( multimedia ) ( مانند صوت ، تصویر و انیمیشن ) برای ارائه یام تبلیغاتی استفاده می‌کنند . هدف اصلی دارای غنای رسانه‌ای جلب توجه مخاطبان می‌باشد . بنرهای دارای غنای رسانه‌ای نه تنها با ارائه انیمیشن ، صدا و تصویر تجربه جدیدی به کاربران ارائه می‌کنند ، بلکه با دعوت از کاربران برای تعامل با طراحان تبلیغ ، اطلاعات بیشتری را در مورد کالا و یا خدمات مورد نظر ارائه می‌دهند . در مقایسه با بنرهای ثابت ، بنرهای غنای رسانه‌ای تکنولوژی پیچیده‌تری استفاده می‌نمایند . Inter VU ، RealAudio ، Real Video ، flash ، SVG   نمونه‌هایی از این دست می‌باشند . استفاده از این نوع تکنولوژی به معنای هزینه بیشتر در طراحی و نمایش تبلیغ می‌باشد . اگرچه امروزه بسیاری از مردم  بدلیل هزینه طراحی بالا وسرعت پایین در بارگیری ( download ) ، در استفاده از بنرهای دارای غنای رسانه‌ای مردد می‌باشند ، با این وجود اثر بخشی آنها در ایجاد نام تجاری حائز اهمیت است .
در مطالعه‌ای که به منظور سنجش اثر بخشی بنرهای دارای غنای رسانه‌ای انجام گرفت ، مشخص شد که 61 درصد از افرادی که این نوع بنرها را مشاهده کرده بودند ، آنها را به خاطر می‌آورند . درحالیکه در بنرهای ثابت این رقم 30 درصد بوده است . هر چه هزینه‌های ایجاد بنرهای دارای غنای  رسانه‌ای در مقایسه با سایر بنرها بیشتر است ، ولی به نظر می‌رسد عملکرد بهتر این نوع  بنرها هزینه‌های ناشی از آن را پوشش می‌دهد .
2.3.  تبلیغات مبتنی بر بازی :
از گذشته دور ، سرگرمی یکی از شیوه‌های مورد استفاده در تبلیغات بوده است . بر این اساس بازی‌های اینترنتی می‌توانند فرصت مناسبی را برای تبلیغات فراهم آورند  . ارائه دهندگان تبلیغات مبتنی بر بازی ،  فروشندگان بازی‌های اینترنتی هستند . این نوع از تبلیغات برای افرادی که در حال بازی هستند به دو صورت ارسال می‌شوند :

1. در روش اول که بسیار متداول است ، تصاویر تبلیغاتی ، جایگزین تصاویر بازی اینترنتی می‌شود . در نتیجه افرادی که در حال بازی هستند ، به شکل مجازی تحت تاثیر تبلیغ مورد نظر می‌‌گیرند .
2. در روش دیگر کل بازی به قسمت‌های مختلفی تقسیم می‌شود و افرادی که در حال بازی هستند می‌بایست قبل از رفتن به مراحل بعدی بازی ، تبلیغ خاصی راببینند و یا تعاملاتی انجام دهند . در این روش تبلیغ‌دهندگان پاسخ‌های تعاملی بیشتری را دریافت می‌نمایند چرا که افرادی در حال بازی هستند ، مایل به ادامه بازی خود خواهند بود . از آنجایی که تبلیغات مبتنی بر بازی معمولاً از تکنولوژی چند رسانه‌ای استفاده می‌کنند ، هزینه بیشتری برای ایجاد و اجرای آنها صرف می‌شود . علی رغم اینکه این نوع تبلیغات در جلب توجه بینندگان بسیار موفق هستند ، ولی مخاطبان ان تنها به افرادی که بازی را انجام می‌دهند محدود می‌شوند . محدودیت دیگر این نوع از تبلیغات ، ناخرسندی برخی از افراد از تبلیغات حین بازی است .

2.4.  تبلیغات مبتنی بر پست الکترونیک :
نامه همواره یکی از ابزارهای بازاریابی تبلیغات بوده است . با افزایش روز افزون استفاده از پست الکترونیک این ابزار به شیوه اثر بخشی برای تبلیغات اینترنتی تبدیل شده است . شرکت می‌تواند مشتریان احتمالی فعلی خود را تشویق کند پرسش‌ها ، پیشنهادات ، وحتی انتقادات خود را به آدرس پست الکترونیک آن ارسال کنند و مسئول خدمات مشتریان نیز قادر است ظرف مدت زمان کوتاهی پاسخهای لازم را از همان طریق ارسال نماید . شرکت هم می‌تواند با جمع آوری اسامی مشتریان احتمالی یا مشتریان کنونی نسبت به ارسال مجلات دوره‌ای با اطلاعات خاص بعه آدرس پست الکترونیک آنها اقدام کند . ( کاتلر ، 1382 ، �